لوستر شیشه ای در ایران و مصر
لوستر شیشه ای در ایران و مصر از قرن 3 تا قرن 7
در این مقاله سعی داریم تا لوستر شیشه ای در ایران و مصر را از قرن 3 تا قرن 7 بررسی کنیم.
شیشه سازی به عنوان یکی از هنرهای ارزشمند ایران و مصر به چندین هزار سال پیش برمیگردد.
در دوره اسلامی با پیشینه تاریخی و هنری غنی وارد مرحله جدیدی شد، به طوری که قرون سوم تا هفتم هجری قمری یکی از مهم ترین دوران شیشه گری در دوره اسلامی ایران و مصر به شمار می رود.
شیشه گری ایرانی در دوره اسلامی با حفظ و تداوم فنون شیشه سازی و تزیینات دوران پیشین تکامل یافت.
در این میان مصر یکی از مراکز اصلی شیشه گری بوده است و مصریان باستان دارای عنوان برجسته و ماهر در شیشه سازان جهان بودند، اما اوج این هنر و صنعت در مصر در قرون اسلامی اتفاق افتاده است.
با وجود تاریخ غنی هنر شیشه ایران و مصر، مطالعات در این زمینه کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
بنابراین، پژوهش حاضر یک مطالعه تطبیقی از نمونه لوستر شیشه ای دوره اسلامی ایران و مصر است.
لوستر شیشه ای در ایران و مصر
مصر یکی از کشورهایی است که در تعامل مستمر با ایران است که هر دو در زمینه های مختلف بر یکدیگر تأثیرگذار بودند.
این فعل و انفعالات و تأثیرات در دوره های مختلف تاریخی با توجه به شرایط حاکمیتی کم و زیاد شده است.
نقش حیاتی جاده ابریشم و جاده منتهی به سواحل دریای مدیترانه و همچنین مصر، انتقال آثار هنری و مهاجرت هنرمندان، باعث ایجاد ارتباط گسترده در زمینه های مختلف اقتصادی، فرهنگی و هنری بین دو کشور از آغاز اسلام تا قرن ششم تا هفتم هجری و همچنین نقش بندر سیراف و تجارت ظروف شیشه ای از طریق دریای سرخ بین ایران و مصر را نمیتوان نادیده گرفت. ایران و مصر به عنوان پیشگامان هنر شیشه گری، سهم بسزایی در پیشرفت آن در دوره اسلامی داشتند.
هدف این مقاله، شناخت بخشی از شیشه کاریهای این کشورها و دستیابی به شباهت و تضادهای آنها با تمرکز بر عناصری است که فرم و ساختار کلی اجزاء، نقشها و تزیینات را تحت عنوان ریخت شناسی که یک علم است، ساختند که در زمینه مطالعات ادبی، در حال حاضر در زمینه های دیگر از جمله مطالعات هنر استفاده می شود.
محقق و انسان شناس روسی، ولادیمیر پراپ اولین بار اصطلاح مورفولوژی را ابداع کرد .
مورفولوژی در لغت به معنای مطالعه و شناخت اشکال و چهره است.
یعنی مطالعه اجزای یک شی و رابطه آنها با یکدیگر و کل ساختار آن شی. مرفولوژیتنها به معنای تعیین فرم و شکل آثار نیست، بلکه به شناخت و طبقه بندی آثار، تعیین عناصر ثابت و متغیر هر اثر و در بعد گسترده تر، استخراج الگوی ریخت شناسی و بررسی تطبیقی علمی آثار تعمیم می یابد.
لوستر شیشه ای در ایران و مصر
با بررسی اجزای هر اثر. پژوهش حاضر درصدد پاسخگویی به این سؤالات است:
1) لوستر شیشه ای ایران و مصر از نظر ریخت شناسی چه ویژگی های بصری دارند ،
2) چه تفاوت ها و شباهتی در شکل لوستر شیشه ای ایران و مصر در سومین سال وجود دارد.
قرن هفتم هجری قمری؟ این تحقیق از نظر هدف توسعه ای، از نظر زمانی گذشته نگر و از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است.
داده ها و اطلاعات از طریق منابع معتبر کتابخانه ای جمع آوری شده است.
جامعه آماری شامل 12 نمونه قندیل شیشه ای ایران و 9 نمونه قندیل شیشه ای مصری در قرون سوم تا هفتم هجری قمری است.
نتایج حاکی از آن است که با وجود شباهت در شکل لوستر شیشه ای ، تفاوت در اجزای آنها از جمله عناصر ثابت بدنه، گردن، پایه و آویز و عناصر متغیر انواع زیور و نقش ها، لوستر شیشه ای ایرانی و مصری را از یکدیگر متمایز کرده است.
بدنه، یقه، حلقه آویز و پایه از اجزای ثابت به شمار می روند و تزیینات و طرح های متنوع روی لوستر شیشه ای از عناصر متغیر این آثار است.
شکل بدنه لوستر شیشه ای ایرانی و مصری سهمی و گلدانی است که در این اشکال تفاوتهایی نیز وجود دارد.
گردن لوستر مصری بلندتر با پهنای بیشتر از گردن لوستر شیشه ای ایرانی است که دهانه گشاد آن توسط هنرمند شیشه ای ساخته شده است که مانند بدنه زمینه مناسب برای ارائه تزیینات و طرحها بوده است.
در لوستر شیشه ای هر دو کشور یک پایه صاف و در لوستر شیشه ای مصر یک پایه بلند مشاهده شد.
علیرغم شباهت شکل حلقه های شیشه ای – عبور زنجیر و آویزان کردن لوستر از سقف – در لوستر شیشه ای ایران و مصر تفاوتهایی وجود دارد که از جمله آن می توان به حلقه مانند بودن این جزء در لوستر ایرانی و دسته آن اشاره کرد. شکلی شبیه در لوستر مصری.
همچنین برخی از روشهای تزئین شیشه کاری توسط هنرمندان شیشه گری تنها در یکی از این کشورها مورد استفاده قرار گرفته است.
بر اساس این مطالعه، هنرمندان مصری شیشه بر خلاف هنرمندان ایرانی، جذب استفاده از تزئینات انتزاعی و نمادین-انتزاعی شدند.
آیا این نوشته برایتان مفید بود؟
